De lucht ruikt naar regen. In de verte horen we het donderen. De natuur kreunt onder de droogte en snakt naar vocht. We hangen en wiegen op het terras. De metalen golfplaten boven onze hoofden stralen de opgeslagen warmte genadeloos op onze bezwete lijven. Oktober en november, de maanden vóór de regens, worden de meeste zelfmoorden gepleegd in het zuidelijk halfrond.

Les nouvelles bananes sont arrivées en de popo’s hangen rond en vol te rijpen aan de gladde, vezelachtige stam van de papayaboom. Het grasveld zit vol gaten van de duizenden krekels die er zich tegoed doen aan de wortels net onder de grond. Voor de Hoepoe en een koppeltje Bruinkopijsvogels is het een festijn. Het is broedtijd en de tuin zit vol gevogelte van allerlei pluimage.  De Afrikaanse Paradijsvliegevanger, met zijn lange bruine staart, steelt de show.

Rammstein knalt uit de boxen, de bassen daveren en persen mij nog een laatste keer wat rest aan hormonen uit de organen. Uiteindelijk komen de haren recht. Oef! Ze werken nog. Ooit ging ik de beklimming van de Tourmalet te lijf op hun muziek. Los, Du riechst so gut, die Sonne, Sehnsucht! Desondanks eindigde ik toen tweede op die mythische col. Vijf minuten vóór  de top moest ik cassette draaien in mijn walkman en spurtte/kroop de uiteindelijke winnaar mij hijgend, met de tong over het stuur, kromgebogen en uitgedroogd, verzuurd tot achter zijn oren voorbij. Rammstein heb ik het allang vergeven. De walkman niet! Moeilijk rijden is het met zo’n ding in je achterzak. Verstopt tussen uitlopende gelletjes en kruimels van powerbars, was het een wonder dat ik de startknop in volle inspanning  ingedrukt kreeg. Timing is bovendien belangrijk. Niet te vroeg en zeker niet te laat. Eens de finish overschreden doet Rammstein pijn aan de oren.

Een volwassen man, in een versleten rolstoel met zijn door  polio aangetaste beentjes gekruist, spreekt honderduit met een andere man naast mij op de stoep voor de supermarkt. Het is hamsterperiode. Vooral geïmporteerde produkten zijn schaars en worden duur en slechts met mondjesmaat in de rekken gelegd. Hier en daar pik ik een woordje op van wat ze in het lokale taaltje zeggen.  Ze spreken Ndebele en lachen erop los. Het klikt en klakt en schatert. Wat is het?! Even later rolt hij verder, de parking op. De andere kijkt mij aan en groet. Ik vraag hem waarom het gesprek zo grappig was. We hadden het over jou, zegt hij met een glimlach en zonder schroom. Jij rijdt in zijn droomauto en als er één voertuig is dat hij zou willen stelen, dan is het de jouwe wel. Hij zou dan hoog boven de grond zitten achter het stuur en niemand die hem nog kon  afschrikken. Even later loop ik met een paar flessen drinkwater die nota bene ook gerantsoeneerd zijn, naar de  Landcruiser. De man met de poliobenen zit iets verder langs de kant. Dus jij wou mijn auto stelen!, zeg ik hem, tof is dat. Het was een grap, lacht hij me toe. OK, zeg ik, dan sponser ik je wel voor een andere. En ik steek hem een paar dollar in de hand.

Even later sta ik aan een benzinestation-zonder-benzine. Gelukkig moet ik enkel een band laten bijpompen. Hoeveel druk heb je erop gezet?, vraag ik de pompbediende. 50 cent, antwoordt hij. Ik probeer nog enkele keren de bandendruk te weten te komen, maar krijg telkens hetzelfde antwoord. Trouwens, Diesel hebben ze wel en die kost $1.40. Te duur voor iemand van hier. Ondertussen is de Bond zo in waarde gedevalueerd dat er 3 worden gegeven voor de US$. Uiteindelijk kappen we onze bak(240l) vol voor omgerekend 40cent de liter. Elk nadeel heb zijn voordeel! On the road again.

Sehnsucht blijkt onvertaalbaar en betekent zoiets als een soort snakken naar, een onuitstaanbaar verlangen, een zucht naar iets wat er niet is. Wanneer liefde pijn wordt, dorst droogte, honger lijden,… Gefundenes fressen hier. Zowat van alles is er tekort en als er dan al iets is, wordt het algauw teveel. Afwachten welke kant het dit jaar met de regens uitgaat.

Bij de grens van Malawi naar Mozambiek krijgen we nog eens het echte Afrika te zien. De immigratie meldt dat we voor een visum terug naar de ambassade in Blantyre moeten. In 2015 hoefden we zelfs geen visum en nu was ons verteld dat het aan de grens ook kon. Na wat aandringen wordt dan toch de hele procedure  opgestart alsof het om stoommachine gaat. Buiten wordt eerst de generator aangezet, dan binnen  de computer. Vijf keer worden vingerafdrukken genomen. Nog even niet vriendelijk in de lens kijken voor het fotootje en na een uur wordt het visum afgedrukt. Blijkt er vervolgens geen papier in de printer te zitten en worden na enkele pogingen de scheefgedrukte exemplaren geknipt en geplakt tot er in mijn paspoort iets staat wat op een visum moet lijken. Heel zeker zijn ze zelf niet van het resultaat en of dat wel zal volstaan om het land probleemloos door te rijden en de gebruikelijke roadblocks te passeren. Ze vragen welke route we plannen en of we die niet kunnen wijzigen. In het noorden zijn in 2016 wat schermutselingen geweest en is er een compromis uit de bus gekomen waarbij de regio een zekere mate van zelfbestuur heeft gekregen. Het komt erop neer dat als we de grens in de Tete-provincie terug oversteken, hij met een paar telefoontjes onze doorsteek wel kan veiligstellen. Rijden we verder zuidelijk de grens over in Mutare, wat eigenlijk het plan was, dan kan hij niks garanderen. Na twee uur herhaalt het hele proces zich om Chris aan een visum te helpen. Nog eens twee uur verder krijgen we te horen dat het niet gelukt is en er zelfs niks wat op een visum lijkt bijeen te knippen en te plakken valt. Uiteindelijk verplicht hij ons te beloven dat we de grens in Nyamapanda zullen overrijden. Ondertussen is de zon aan het zakken en rijden we het laatste uur in complete duisternis op een redelijke weg, maar met tegenliggers, die standaard met de grote lichten aan of slechts één schijnwerper op je af komen gereden, is het uitkijken, doodsgevaarlijk en soms zelfs blindelings rijden. De bermen zijn diep. De randen van het asfalt verhakkeld. Veiligheidshalve nestel ik me achter een vrachtwagen en hou me verscholen in het zog van deze trage kolos tot de lichtjes van Tete in de verte opdoemen. Zweten is het in  de stad die nat en vuil ligt  te rotten langs de machtige Zambesi River. Als de deur van het kamertje in het Tete Motel, waar we de nacht willes nilles gaan doorbrengen, openzwaait en de airco om negen uur s’avonds 32°C aangeeft, vragen we Sardinha, de schriele manager, vriendelijk maar met aandrang eerst het ding aan te zetten voor we beslissen hier echt de nacht door te brengen. Met één visum en plakkend nat van het zweet ploffen we op het bed, trekken we liggend de kleren van het lijf en wachten we roerloos tot een koel briesje vanuit de airco in onze richting waait en zo onze bezwete lijven droogt en traag maar zeker afkoelt. We zijn veel gewoon. Drie weken Brazzaville en vier weken Lomé worden terug levende herinneringen. Dat was pas een test voor lichaam en geest! Het enige verschil is dat we daar enkel moesten wachten  op een visum dat niet kwam.  Nu niet of  slechts half. Chris is illegaal in het land en haar achterlaten aan de grens is geen optie, hoe mooi en leuk Malawi ook is!? Samen uit, samen thuis…

“I’m Glace”, zegt de mooie, vriendelijke jongedame aan de receptie van de Monkey Bay Beach Lodge. What’s in a name? We zien een oude koloniale woning, met een terras dat uitziet op de vervallen haven van Monkey Bay en een paar gestrande schepen. Boma aan de Congo-rivier gaf dezelfde aanblik, maar dit is Malawi en het meer van… . Wat riet en een paar korrels zand zeggen ons dat dit Bilharziagebied is en dus geen beach om te liggen zonnen en zwemmen. Nice to meet you too Glace or is it Grace? Yes, I’m Glace! We zijn al wel wat loadblocks gepasseerd in Malawi en hier slashen ze nog het glas met de hand langs de kant van de load. De wegen zijn overigens keurig en goed berijdbaar. “Tonight we have chicken or chambo with lice.”, voegt ze er nog vrolijk aan toe, zodat onze harten nog meer smelten voor Glace en Malawi in zijn geheel. Die avond doen we een avondwandeling door de lice-velden en naar een afgelegen vissersdorpje en drinken we als afsluiter van weer een leuke dag een koele Carlsberg met het zicht op de binnenvarende Ilala, de enige overblijvende veerboot op het meer. Het afgeleefde schip  verbindt de stadjes langs het meer en is een legende op zich. John, de gebochelde filantroop die hier vanavond laat in de lodge-met-zicht-op-de-haven met  een teveel aan bagage kwam binnengestrompeld, gaat morgen voor een week met de boot het meer rondvaren. Ian, rondtrekkende leraar engels, biedt John na het ontbijt een lift aan. Voor de gelegenheid stap ik mee in zijn huurwagen. De achterruit is dichtgeplakt met een zwarte vuilzak, de aandrijving linksvoor kraakt bij elke beweging van het stuur en bij aankomst aan de haven blijkt bovendien dat zijn rechtervoorband plat staat. John heeft zich een beetje misrekend en als we hem een minuut later op een fietstaxi door de haven zien rijden, vertrekt ook de Ilala uit de haven. Te laat! Ian en ik wandelen rustig richting aanlegkade om wat fotootjes van de uitvarende boot te nemen. Plots zien we John heftig zwaaiend in onze richting lopen roepend dat de boot alsnog terugkeert maar dat zijn bagage nog in de auto ligt. Weer 5 minuten later komt Ian met zijn verhakkelde huurwagen op de kade gereden en ligt de Ilala terug aan de kant. Vier sterke armen trekken onze filantroop de reling over en weg zijn ze. Op het bovendek staan de kapitein en enkele toeristen, daaronder bevinden zich de kajuiten. Benedendeks zitten de lokalen opeengepakt hun potje te koken.  Mr.Bean in Afrika!

Reizen en zeker reisverhalen vind je niet zelf uit. Als ik ergens de mosterd ben gaan halen voor al dat moois, dan wel bij Telemachus. Oude verhalen, zeker die van vóór de 19de eeuw, zijn waar en vertellen niks dan de waarheid, zo helpe mij God. Illustere voorgangers en handleidingen voor eendertwat zijn de Bijbel, de Tora en de Koran. Tot op de dag van vandaag zijn ze een inspiratiebron voor al wat jong is en de weg is kwijtgeraakt!

Het avontuur waar we onze reis van Hove naar Bulawayo op gebaseerd hebben, staat beschreven in een boekje dat dateert uit 1715. Het is geschreven in een apart, archaïsch taaltje. Het lezen vergt wat oefening, maar het beroeren van de bladzijden alleen al maakt het de moeite waard.  Telemachus was de zoon van een reiziger die het noorden kwijt was, nl. Odysseus. Zoals toen de wereld groot en plat was, is die nu klein en rond.

En onderweg zijn was ook toen de hoofdbezigheid. De Goden, dat waren er veel in die tijd, wezen de weg. GPS, Tracks for Africa en andere door satellieten gestuurde gidsen misleiden nu de overlander doorheen het donkerste van alle continenten. Erasmus zei ooit: Wie durft te verdwalen, vindt nieuwe wegen! De Chinezen zorgen daar in een tempo voor dat zelfs Michelin niet kan volgen. De kaarten zijn zo outdated dat ze nog enkel nuttig zijn als behangpapier.

Een Odyssee is het niet geworden, die Afrikareis. Vertrek- en aankomstplaats waren vooraf vastgelegd. De weg ernaartoe slalomde tussen Ebola, Al Qaeda en Boko Haram. Nigeria, Benin en Cameroen werden afgesneden om visaredenen. Al bij al vrij rechttoe rechtaan. Anderhalve maand trager dan het snelste tijdsschema aankomen na een kleine 20.000km zonder mechanische problemen, zonder lekke banden of andere stoornissen, is niet eens zo erg en een once in a lifetime ervaring.

Byo, zoals zovele provinciesteden of middelgrote steden op het afrikaanse continent, is op zijn retour. Economisch wordt het achteruitgesteld. Het brokkelt af aan de randen, rioleringen zijn kapot en de watervoorziening hapert (niet) altijd. De infrastruktuur van voor de onafhankelijkheid is opgebruikt en afgeleefd. Driehonderd keer herstellingen uitvoeren met een stukje draad en plastiekzak?! De Afrikaanse hoofdsteden daarentegen rijzen als mini Dubais uit de grond, barsten uit hun voegen en duwen  al wat oud, versleten en verkrot is plat. Eromheen heerst chaos, overbevolking en vervuiling. Dakar, Accra en andere Lomés zijn een verschrikking om in rond te bewegen. Verplaatsingen van A naar B met een voertuig zijn vrijwel onmogelijk en ronduit gevaarlijk. De taxi of wat daar moet voor doorgaan, is een wrak dat zich overladen met mensen, dieren en goederen in een zwarte rookwolk over het asfalt verdersleept. Tanken doe je  in hoeveelheden van 1 tot max 5L alnaargelang de inkomsten van de dag.

De prijs van de benzine verschilt enorm van land tot land. Oliebronnen en -inkomsten maken dat het betreffende landje zijn brandstof minder taxeert. In de Westelijke Sahara rijden we volgas honderden kms tussen oceaan en Sahara voor 60 eurocent per liter. Angola, mits geld wisselen op straat, rekent 0,30€ aan de pomp. Het is wel merkbaar dat de olieinkomsten van landen als Gabon, Angola en schijnbaar ook Nigeria ooit hoger waren, waardoor nu infrastructuurwerken maar moeilijk afbetaald raken en taksheffingen plots wel nodig worden. De met dikke bakken rondrijdende middenklasse kreunt onder deze onvoorziene lasten en ziet met lede ogen toe hoe corrupte politici en aanverwanten lustig verdergraaien in de alsmaar leger wordende vetpotten. In Zimbabwe betaal je 1,10$ voor een liter diesel.Voltanken doen we in de buurlanden, waar een liter gasoil rond de 80 cent schommelt. Met 240L in de buik is de Landy, met zijn redelijk smalle wielbasis, nog baanvaster en hebben we een actieradius van 1500 tot 2000km. Arrivederci!

Het verlangen naar meer, is natuurlijk een fantastisch gevoel. Genieten van het verlangen, is al een beetje moeilijker. Het materialiseren van dat gevoel wordt secundair en geeft ruimte aan een verscheidenheid van  invullingen. Toen we een dik jaar terug besloten het leventje hier af te ronden en bij de opkuis ervan merkten dat kasten, kelders, zolders en achterkamertjes volgestouwd zaten met ooit of nooit gedragen of gebruikte spullen, zijn we beginnen uitlenen, weggeven en weggooien. Een genot! Trop is teveel en teveel is trop!

Delen is het nieuwe hebben. Teveel patatten of appelen?! Teveel boeken, wijsheid, overtuiging, empathie, liefde, raad, muziek, handwerkjes, ….   Gun het een ander en het genieten wordt groter.   De markt en de leefwereld waar dit alles wordt verhandeld, behoeft geen geld, niets moet ingeruild voor iets anders. Wie geeft wat hij in overdaad bezit, gaat nooit tekort komen. Wie tekort heeft, ontvangt en hoeft dus niet te nemen. Stel dat je hersenen uitpuilen van een bepaald gedachtengoed, dan kan je Hyde Parkgewijs je verhaal kwijt op een spreekgestoelte of een krukje in het gras.

Ubuntu is een woord in één of andere afrikaanse taal. Het betekent zoiets als….? Ik zal het vlug even opzoeken en later neerschrijven. Alleszins, het klinkt als overvloed en wie geven, delen en ontvangen als waarden hoog in het vaandel draagt, komt in de buurt van wat het betekent. Materiële rijkdom is belangrijk en daar hoeven we met onze westerse overdaad alomtegenwoordig, niet flauw over te doen. Maar trop is teveel!

 Andere, wat wij dan primitieve culturen noemen, hebben die kwaliteiten vaak als basis van hun maatschappelijk zijn en dreigen net die eigenschappen te verliezen onder druk van ons Westers denken. Essentieel in het systeem is dat er niets wordt teruggeëist of gevraagd in ruil voor hetgeen men van zijn overdaad deelt. Geld of ruilgoederen zitten nog gevangen in dat Hebbendenken. Ontvangen zonder te moeten geven, opent de weg naar de nieuwe rijkdom. Sommigen kennen dit, velen leven in dit systeem, te weinig mensen zijn er zich bewust van. 

Het geloof in een universeel gedeeld verbond dat de hele mensheid verbindt(sic of was het slik), is een wat stroeve betekenis van hetgeen waarvoor Ubuntu  staat. Ik ben door de ander, is een iets simpelere samenvatting van de term die eigenlijk niet in één woord te vatten is. In de praktijk kan het en wordt het in vele vormen gegoten alnaargelang de betekenis die je eraan geeft of wil geven. Bv. Als je in Zimbabwe en bij uitbreiding heel Afrika en Amerika, iets teveel te vertellen hebt en er wordt alle vijf woorden God in vernoemd én je slaagt er bovendien in om minstens tien aanhangers te verzamelen die je telkens wat geld toestoppen, dan heb je een nieuwe religie en  rij je in geen tijd in een chique auto.

Na zoveel gezwets de voorbije twee, bijna drie maanden wordt het hoogtijd om de poort naar Afrika terug  door te rijden en met een open geest het veranderende landschap te doorkruisen! De winter loopt naar zijn einde in het zuidelijk halfrond en nog wel andere dingen daar lopen op hun laatste pootjes of hebben hun tijd gehad.            No time to waste!

Oneindig veel goeie muziek is er door de mens gecreëerd. Een wonder van de natuur en een genot om naar te luisteren. Een paar nummers zijn momenteel brandend actueel. Als Tracy Chapman Talking about the  Revolution zingt of Imagine van John Lennon passeert, kun je niet anders dan beseffen dat deze onderwerpen van alle tijden zijn.

Tom Waits is nog zo één van mijn helden. De manier waarop hij The piano has been drinking zingt, is zo origineel en echt dat je het beeld van de lege kroeg net voor het sluiten er onmiddellijk  bijkrijgt.

We rijden nu al enkele weken door Ghana en passeren de ene roadblock na de andere. Kerst en Nieuwjaar zijn pakjesperiodes en ook voor de arme Arm  der Wet  is het niet anders. Onverstoord, meestal gezellig, soms een beetje assertief  grimmig vragen ze je hen iets te geven. Negeren en vriendelijk  blijven lost dit meestal probleemloos op. The P. has  been drinking en dat maakt hem nog iets stouter en doortastender dan normaal. Hier helpt geen vriendelijk gesprekje over de trip die je maakt en hoe lang je al onderweg bent en waar het avontuur naartoegaat.

Give me your Driver’s License en hij ploft in zijn stoel naast de weg om prompt zijn roes te beginnen uitslapen. No Time to Waits, denk ik! We hebben nog een eind te gaan en er gaan nog een reeks van die verkeersvertragers volgen. Hij wil geld!, komt Kris me even later vertellen en ik heb hem een paar biertjes in ruil beloofd. Ik heb het gehad, maak een Uturn met de Landy en roep hem toe dat ik wel terugrij naar het dichtstbijzijnde politiebureau. Niet doen! Hij springt op uit zijn roes en zijn stoel en ontploft. Ik wordt volgespuwd. Stank en agressie worden in mijn gezicht gebraakt. Hij slaat zijn platte hand naast mijn hoofd op het stalen koetswerk van ons tijdelijk huis, de Landy. Het gonst in mijn oren. Don’t talk back!, wordt me aan de andere kant door een wijze man toegefluisterd, Don’t talk back!  En gelijk heeft hij, want dit wordt gevaarlijk. The P. Has been drinking en too much is erover! Zijn overste komt op een brommertje aangereden en overtuigt hem uiteindelijk het rijbewijs terug te geven. We hebben een lesje in onderdanigheid gekregen en rijden nederig en met een dubbel gevoel de volgende roadblock tegemoet.

Twee vrolijke hollandse meiden spreken ons toe. We ontbijten in The Little Acre  net buiten Aburi. Wifi is de reden. En de kinderen!                               Ze zijn hier op vakantie en bezoeken de ouders van één van beiden, afkomstig uit de Voltaregio. Nederland is veel te moeilijk, gooit ze ons goedlachs toe. Ik ben verloofd met een jonge Ghanese zakenman en kom hier definitief wonen. De andere twijfelt nog en ziet vooral de voordelen van een leventje in het Noorden. Even later komen nog vier duitse Schönen aan tafel zitten. Ook zij worden vergezeld door enkele gladde jongens. Die Zukunft liegt im Afrika!

Und warum nicht?!

And for a very special friend, who’s recovering at this very moment in the hospital,…… Yes, it’s not impossible!

Ghana is onafhankelijk geworden in 1957. Een paar jaar later, in 1960, hadden ze hun eerste president. Daarvoor fungeerde de Britse Queen als staatshoofd. Hoe de Britten destijds hun kolonies installeerden, struktureerden, hun kultuur oplegden, daar kunnen de Fransen nog een lesje  van leren. We logeren bij een Ghanese Brit in een van de chiquere buitenwijken van Kumasi. Hij geeft ons een uiteenzetting over de superioriteit van de Britten en de onkunde van zijn eigen volk. Met een leuk brits accentje en een goeie dosis humor en zelfspot omschrijft hij hoe de Ghanezen leven en vooral niet werken, corrupt zijn. Dan liever wonen in een klein Chinatown hier, voegt hij er vol overtuiging aan toe. Die werken tenminste en zorgen voor wat sfeer. De mensen leven hier maar wat op straat, spulletjes van niets verkopen en zien dat ze de dag rondgeraken. Mugabe is voor hen een held. Hoe die de blanken heeft buitengekregen! Harare is een moderne modelstad. Spijtig toch van de commerciele boerderijen. Dat was een foutje en misschien wordt hij nu toch wel wat oud en is het tijd om te gaan. Zijn pleidooi is niet te stoppen en nog gezellig ook.

Cape Coast lonkt. Na een maand in het droge binnenland, is het tijd om terug wat iodium op te doen en de zilte lucht van de zee op te snuiven. De harmattan, een droge woestijnwind die stof meevoert, vermengd met het roet van de continue bushfires, hebben onze luchtwegen danig geteisterd. De zon zit verscholen achter een grijze mist.

Het is eind jaren vijftig. Een gezonde boerendochter uit de stad en een jonge kerel getekend door de oorlogsjaren, proberen hun lot te veranderen en, aangetrokken door de diamantkoorts, pakken ze hebben en houden en nemen de pakketboot  richting Ghana. Accra wordt hun nieuwe thuis. Het is er vochtig en warm. Een gezin wordt gesticht. Twee zonen worden  in tropische omstandigheden op de wereld gebracht. Malaria, tyfus en andere black fevers liggen op de loer. Het wordt onhoudbaar en als de onafhankelijkheid van Ghana goed en wel een feit is en de eerste president gaat ingehuldigd worden, spreken ze af een nieuwe nest te bouwen in hun thuisland. Een feestje wordt gebouwd. Het vuurwerk knalt. Negen maanden later staat er Made in Ghana op het geboortekaartje van hun derde kind. De golden sixties breken aan en vrij snel staat er een modern huis met tuin en auto voor de deur.

Kris komt thuis en zo voelt het ook. Hier begon het allemaal een dikke vijftig jaar geleden. Queen Elisabeth huldigt begin juli 1960 de eerste president Khruma in en enkele weken later wurmt ze zich een weg doorheen de veel te smalle uitgang richting openlucht. Een wonder is geschied!

We lopen richting Amonabu op het strand, verlaten eerst het privé-strand van het resort met dezelfde naam om dan de eerste kleurrijke vissersboten en even verder de eerste tekenen van bewoning tegen te komen. Plastiekresten allerhande drijven in het water, liggen opgehoopt  aan de rand van de beukende zee. Twee meisjes zitten gehurkt op het strand en kijken ons neutraal aan. Geen glimlach, geen vriendelijk welkomstwoordje. Hoopjes menselijke faeces liggen her en der verspreid in het zand.  Dit is duidelijk het openbare toilet van het dorp. Kinderen spelen naakt tussen de afval, geiten knabbelen aan plastiekzakjes, grote worsten, kleine worsten, ….

Van noord naar zuid zijn we doorheen Ghana gereden. Kris waant zich de vrouw van de vorige Franse president Sarkozy. Bruni, Bruni!, worden we langs alle kanten toegeroepen. In Senegal was onze roepnaam Toubab, in Mali en Burkina noemen ze je gewoon Les Blancs en hier is het Bruni.

In Anomabu worden we gewoon aangestaard. In het dorp liggen de riolen open, de mensen zien er niet gelukkig uit, moe en ongezond. Het is hier één van de armere regio’s van Ghana. Vroeger werden van hieruit slaven verscheept richting Nieuwe Wereld. Fort William was een verzamelplaats voor hun vertrek. Hetgeen achtergebleven is spiegelt zich nu, zoveel jaar later, aan die nakomelingen die vanuit Amerika naar hier op reis komen om hun roots te ontdekken. Veel is er niet veranderd, denk ik. Wat denken zij ervan? To be made in Ghana!?