De Landy kruipt oververhit over smeltend asfalt, tussen toxische gassen uitstotende auto’s, die, van hun roetfilter ontdaan, in autoboten van Europa naar WAfrika als afdankertjes een tweede of is het derde of vierde leven beginnen. Hoe noem je een eindeloze rij stilstaande auto’s omgeven door een dikke smog waartussen af en toe wezens opduiken met fruitmanden op hun hoofd, ruitenwissers in de hand, snoepgoed aan de armen op een achtergrond van doorslaande boxen die godsboodschappen allerhande uitbraken!? Only in Africa! We staan toch al een uur stil, dus tijd om de ogen de kost te geven aan dit surrealistische spektakel. Op de hoek staat een man met enkele boeken in de hand. Ik lees ‘Biafra‘ op de rug van een exemplaar gedrukt en krijg een beeld van uitgemergelde kindjes met vliegen in de ooghoeken. Uitstekende ribben en knokige beentjes ondersteunen wat een kind van vlees en bloed is geweest. Voor vijf dollar is het van mij, het boek!

De komende dagen op het strand van Cape Coast verdiep ik me in dit stukje geschiedenis van Nigeria. Duizenden inlanders werden hier aan de Goudkust in de negentiende eeuw gevangen genomen en geboeid in slavenschepen vanuit Ghana naar de Nieuwe Wereld getransporteerd. De relikten zijn een bezoekje meer dan waard.

Maar het boekje gaat over iets heel anders. Het speelt zich af in een nog niet zo ver verleden. Biafra werd geboren in 1967 en stierf, uitgedroogd en verwaarloosd, in 1970. De Igbo, voor even de inwoners van Biafra, die in de Nigerdelta leven en het centrale bestuur vanuit Lagos beu zijn, worden door enkele westerse mogendheden gesteund in het realiseren van hun droom om een onafhankelijk land te worden. Eerst slagen ze daar vrij makkelijk in maar gaandeweg verandert het spel, worden in het Westen de belangen gewikt en gewogen en belandt het jonge Biafra in een strijdtoneel dat één van de gruwelijkste is uit onze hedendaagse geschiedenis. Alle toegangswegen vanuit het land en de zee worden afgesloten zodat broodnodige voeding en medisch materiaal onbereikbaar blijven en de bevolking letterlijk wordt uitgehongerd. Tergend traag tot uiteindelijk de vrijheid hen wordt ontnomen, de Delta opnieuw Nigeriaans grondgebied wordt en de olieontginningen door Shell en andere BP’s kunnen herstarten of verdergezet worden. Door de rivierdelta stroomt nu meer olie dan water en de regio is regelmatig het schouwspel van ontploffende pijpleidingen en brandende smurrie. Olie en vuur!

De WE Standaard van 21 nov. toont op blz 28 een andere delta. Eentje die ons heel nauw aan het hart ligt, nl. De Okavangodelta. Sinds de jaren tachtig doorkruisen we dit natuur-en wereldwonder. Ontsprongen in de bergen van ZAngola stroomt deze rivier van de Atlantische oceaan weg om in een breed uitwaaierende delta in de Kalahariwoestijn te verdwijnen. Een zegening voor fauna en flora hier, die in een onmetelijk, droge woestenij een overvloed aan water en dus leven vindt.

• 

Maar niet voor lang meer, zo blijkt. Vroegere plannen om de Okavango af te dammen werden steeds met succes gedwarsboomd. Nu komt het gevaar van over de Namibische kant van de grens. De Caprivistrip trekt zich als een brede autostrade een paar honderd kilometer door het potentieel grootste NP van de wereld. Het Kavango Zambezi Transfrontier NP (KAZA) strekt zich uit over de grenzen van Angola, Namibië, Botswana, Zambia en Zimbabwe. De Okavangodelta ligt daar middenin en is als kruispunt voor migratiestromen van levensbelang. Begin dit jaar volgden we nog de zebra’s op hun tocht van de Kalahari door de Makgadikgadi richting Chobe en Zambezi. Ook olifanten, buffels, wildebeesten en vele anderen kennen geen grenzen en zien omheiningen als een onmogelijk te nemen hindernis op weg naar water en eten.

Olie en vuur! Proefboringen, fracking, vervuiling van rivieren stroomafwaarts en een mogelijke vernietiging van een uitzonderlijk ecosysteem. De Okavango is de Nigerdelta, het Alaska, de Noordpool, … van zuidelijk Afrika.